|
II. Akademik Turizm Eğitimi Arama Konferansı |
|
| Konu | Lisansüstü Düzeylerdeki (yüksek lisans ve doktora) Turizm İşletmeciliği Programları |
| Tarih | 22 – 25 Nisan 2010 |
| Yer | Fethiye, Muğla |
| Otel | LykiaWorld Ölüdeniz |
| Koordinatörler | Doç. Dr. Nazmi KOZAK – Prof. Dr. Metin KOZAK |
| Düzenleyen | Muğla Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu |
| Moderatör | Dr. İrfan MISIRLI, SİSMA Danışmanlık, Ankara |
[toggle title=’II. Akademik Turizm Eğitimi Arama Konferansı Sonuç Bildirgesi’]Arama konferansında yapılan tartışmalar sonucunda saptanan genel sorunlar ve bu sorunların çözüm yöntemleri için hazırlanan özet rapor aşağıda yer almaktadır:
Çok sayıda yüksek öğretim kurumunun turizm alanında LÜ programlar açması ve YL ve Doktora programlarının isim ve içerik karmaşıklığı sayılabilir. YL ve Doktora programlarının vizyon ve misyonunun ayrı ayrı ele alınması ve hedef gruplarının da program geliştirme öncesinde net olarak tanımlanması gerekmektedir. Doktora adayları için; LÜ eğitimini tamamlayanlardan, seçtikleri disiplinde kuramsal, stratejik, politik analizleri yorumlayabilmelerini ve değerlendirebilmelerini sağlayacak programların geliştirilmesi esastır.
Belirlenen vizyon çerçevesinde disiplinler arası turizm bilimi eğitiminin amacı, turizm felsefesi ve teorik alanda araştırmalar yapabilecek, eğitecek ve turizm eğilimlerini belirleyecek, ulusal yeterlilikler (8. seviye) çerçevesinde beklenenler doğrultusunda programlar ortaya koyma misyonunu yüklenerek akademik kariyeri seçenler ve turizm sektörüne nitelikli ve belirli yeterliliklere sahip adaylar yetiştirecek eğitim programları geliştirmektir.
YL adaylarının; belirlenen vizyon, misyon ve hedef kitle çerçevesinde her üniversitenin bulunduğu bölgenin kaynaklarına göre ve kendi yönetim anlayışına göre kendi programlarının ilgili içeriklerini tanımlaması, üniversitelerarası etkileşim ağının gelişmesi ile YL ve Doktora düzeyindeki temel derslerin iki dönemle sınırlandırılması ve birimler arası eşgüdüm sağlanması gerekir. Bununla birlikte, turizm gelişim eğilimleri paralelinde ve eğitimde ulusal yeterlilikler çerçevesinde (7. seviye) beklenenler doğrultusunda ortak temel ders konularının belirlenmesi, seçimlik derslerin ise adayların kendi yetenek ve uzmanlık alanlarını ilgilendiren disiplinlerden seçilmesi konusunda danışmanlar tarafından yönlendirilmesi sonucunda adayın uzmanlaşmasının sağlanması öngörülmektedir.
Öğrenci kabulünde, enstitülerin farklı uygulamalarından kaynaklanan sorunlar, LÜ programların denetimsizliği, tez danışman ve jüri üyelerinin oluşumu sürecinde yaşanan sorunlar, program açılmasında ölçütlerin uygulamasındaki sorunlar, başvuru koşullarının LÜ yapmak isteyen sektör çalışmalarını kısıtlaması; YL tez izleme komitelerinin oluşturulamaması, bilimsel hazırlık programına öğrenci kabulünde farklılıklar tespit edilmiştir.
Çözümler çerçevesinde ise; öğrenci kabulüne ilişkin olarak, YÖK’ün asgari ölçütlerinin yanı sıra tüm üniversite senatolarına bıraktığı insiyatif konusunda ortak kriter belirlenmesi, LÜ programların yürütülmesi sürecinde yapılacak denetimlerde uyulacak esasların belirlenmesi gerektiği, tez danışmanı ve jüri üyelerinin oluşturulmasında bilimsel ve etik ölçütlerin belirlenmesi gerektiği ve gerekirse ikinci danışman atamasının yapılabilmesinin sağlanması, genellikle lisans programı bulunan üniversitelerde LÜ program açılmasına izin ve onay verilmesi, sektörde en az beş yıl deneyimi olan lisans mezunlarına giriş koşullarında iyileştirme yapılması, YL tez izleme komitelerinin oluşturulması gerektiği belirtilmiştir.
Ayrıca, turizm eğitimi ile ilgili sorunların ilgili akademisyenler tarafından etkin bir şekilde çözümlenmesi amacıyla üniversitelerarası kurul bünyesinde “Turizm Eğitim Konseyi” nin kurulması yerinde olacağı vurgulanmıştır.
Öğretim elemanlarının nitelik ve nicelik sorunlarına çözüm önerileri olarak, akademik yaşama başlangıçta yabancı dil düzeylerinin LÜ eğitim için programların bütünlüğüne göre yabancı dilden en az 65 puan barajı olmalıdır. Araştırma yöntemleri, bilim felsefesi, etik konusunda yetersizliğin giderilmesi için bunlara yönelik derslerin ortak zorunlu dersler altında seçmeli olarak her bir dönemde en az birinin seçilmesi gerekir. Uzmanlık alanları için kariyer planlamasının yapılarak istihdamın gerçekleştirilmesi ve uzmanlık alanlarına göre kişilere ders verilmesi; ders yükü fazlalığı için öğretim üyelerinin ders yükü toplamda 15 kredi üzerinde ise o üniversitede Doktora programının açılmaması ve YL programlarının ders yükü en fazla 20 kredi olan akademisyenler ile yürütülmesi öngörülmelidir.
İkinci öğretim programları açarken öğretim üyesi sayısının ve ders yüklerinin dikkate alınması; kadrolaşma sorunu için bu konuda kriterler geliştirilmesi ve önlem alınması ile özellikle üniversitelerin kendi mezunlarını istihdam etme eğilimlerini (tekdüze bakışı engellemek için) azaltması; akademisyenliğin para kazanılan bir iş olarak görülmemesi için akademisyen adaylarına mesleğe başlamadan önce akademik yaşamın gerçekleri hakkında bilgi verilmesi bir çözüm olarak değerlendirilmelidir. Akademisyenlerin bilgi ürettikleri turizm alanı hakkında pratik bilgiye sahip olması için sektörde en az iki yıl çalışma zorunluluğunun getirilmesi uygun olacaktır. Formasyon eksikliği, ölçme ve değerlendirme bilmeme sorunu için akademisyenlerin ölçme ve değerlendirme ile ilgili en az bir seminer almaları; teknolojik gelişmelere ve değişmelere uyum sağlayabilmek için anabilim dalı ve bölümlerin bu konuda daha ciddi rol alması, kontrol ve destek mekanizmalarının çalıştırılması benimsenmelidir.
Atama ve yükselme kriterlerinin subjektif olmasından dolayı spesifik alan dersleri veren öğretim üyelerinin yılda en az bir yayın, makale, bildiri veya projelerde yer alması gerektiği; iki danışmanlık sisteminin yürütülememesi nedeniyle iki danışmanlık sisteminin uzmanlık alanına göre zorunlu işletilmesi ve bilimsel hazırlık dersleri kapsamında epistemoloji gibi zorunlu verilmesi; hangi unvana sahip kişilerin hangi dersleri vereceğinin belirlenmesi sorunu için temel derslerin deneyimli öğretim elemanları tarafından yeni alanlar ile uygulama ve mesleğe dönük araştırma derslerinin daha genç akademisyenler tarafından verilmesi; fazla öğrenci odaklı olmaktan kaynaklanan sıkıntılar için eğitimde hem öğrenci hem de evrensel akademik değerlere odaklı olunması önerilmektedir.
Sektör-üniversite ilişkilerinin gelişmesinde LÜ çalışmaların sektörün gereksinim ve beklentilerine karşılık verebilecek, dünya turizm gelişmesine paralel olarak hazırlanması, konu alanlarının belirlenmesinde işbirliği ve öğrencilerin mezuniyet sonrası belli bir süre deneyim kazandıktan sonra LÜ programına başlamaları bir çözüm olarak öngörülmektedir. Öğrencilerin alan çalışmalarında ilgili meslek örgütleri kanalının kullanılması, üniversitelerin yaptıkları akademik çalışmaları ve sonuçlarını sektörün meslek örgütlerine duyurması, LÜ programlarında deneyimli sektör temsilcilerinin seminerler yoluyla sektör ve sektörün sorunları hakkında öğrencilerin daha detaylı bilgilendirilmelerinin sağlanması sonucuna varılmıştır.
Turizm alanındaki LÜ programlarda; turizm alanında bilimsel araştırma ve yöntemin temelini oluşturan bilim ve bilimsel düşünme mantığı, tezlerin konusu ile danışmanların uzmanlık alanlarının uyuşmaması, tez konularının sektörel beklentilerle olan uyumsuzluğu önemli bir sorundur. Akademisyen ve öğrencilerdeki araştırma kültürü eksikliği, araştırma ve yayınlarda yaşanan etik ihlalleri, ticari amaçlı sözde bilimsel dergilerin sayısındaki artış, ders kitaplarındaki kuramsal yetersizliği, yazım ve dilbilgisi hatalarının giderek artması, akademik ders kitaplarının güncellenmemesi, tez danışmanı atamalarında anabilim dalı başkanlarının tahakkümü, çok yazarlı kitap ve makalelerdeki yazarlık konularında yanlış uygulamalar. Son 15 yılda hızla artış gösteren akademik dergi sayısına bağlı olarak nitelikli editör sayısının artmamasının getirdiği sıkıntılar, hakemli dergilerde şekil boyutunun ön planda tutulması, hazırlanan tezlerin konusu ile danışmanların uzmanlık alanlarının uyuşmaması, enstitü yöneticilerinin LÜ programlarının önemini özümsemiş akademisyenler arasından atanmaması konularında sorunları gözlenmektedir. Söz konusu sorunların çözüme kavuşturulması için ivedilikle çalışmalar yürütülmelidir.
Her ne kadar turizm akademisyenleri arasında yaygın biçimde bağımsız bir disiplin algılaması var ise de, turizmin disipliner konumu hakkında bir meşruiyet tartışması söz konusudur. Bu tartışmanın temelinde ise, akademik turizm bilgisi üretiminde çok sayıda disiplinin yer alması, diğer bir deyişle çok disiplinli bilgi üretimi bulunmaktadır. Bu bağlamda turizm, disiplinlerarası bir kimliğe sahiptir. Turizmin kısaca özetlenen söz konusu disipliner konumunun LÜ öğretime yansıması, arama konferansında oluşturulan hemen tüm komisyonlardaki konu başlıklarını ilgilendirmekte, bu konu başlığı başlı başına bir arama konferansı konusu olabilecek durumdadır. Bu tespiti yapmakla birlikte, söz konusu geniş kapsamı daraltma adına, ilgili konudaki sorun başlıklarına yönelik kısa vadeli çözüm önerileri aşağıda özetlenmiştir.
Henüz yasal bir engeli bulunmayan çoklu danışmanlık yapısının yaygınlaştırılması gerekir. Tez konusu ile ilgili disiplinden bir akademisyenin ikinci danışman olarak görev alması (örneğin; arkeoloji alanında yapılan bir çalışmada, danışmanın biri turizm akademisyeni, diğeri ise arkeoloji akademisyeni olması) ve benzer şekilde farklı disipliner kaynaklı ancak turizm konulu LÜ çalışmalarda turizm akademisyenlerinin ikinci danışman olması benimsenmelidir. Doktora programlarının adının, PhD unvanına uygun olarak turizm olgusuna herhangi bir disipliner cepheden değil, bütüncül bakmayı sağlayacak şekilde ve bir ek almadan “Turizm” olması kabul gören bir yaklaşım olacaktır. Buna karşın YL programlarının farklı isimlerle çeşitlenmesi, bu bağlamda YL programlarının turizm olgusuna ticari (business) bakışları kapsayan “Turizm İşletmeciliği” ve ticari olmayan (non-business) bakışları kapsayan program örneklerinin bulunması önerilmiştir.
Son olarak, özellikle YL programlarında farklı disipliner uzmanlıklardan öğretim elemanlarına yer verilmesi; LÜ öğretim programlarında disipliner ağırlığı dengeli temsil etmek için, turizme yönelik farklı disiplinlerin LÜ turizm programlarında, turizme yönelik teorik katkısı oranında programda yer almasının gözetilmesi önemli katkı sağlayacaktır. LÜ öğrencilerinin turizmin disipliner konumunu tartışabileceği yeterlikleri kazandıracak “Turizm Teorisi” veya benzeri adlı bir dersin zorunlu olarak programda yer alması ve “Araştırma Yöntemleri” dersinin istatistik ağırlıklı içerikle işlenmemesi ve söz konusu dersin içeriğinde bir standartlaşmaya gidilmesi gerekir. Turizm alanındaki LÜ programlarındaki adayların bilgi üretme özgürlüğünü sağlayacak şekilde, “Turizm Doçentliği” kariyer unvanının yeniden oluşturulması gerekmektedir. Turizm LÜ programları için sayılan bu çözüm önerileri, uzun vadede ve yasal zeminlerin değiştirilmesi sayesinde kurulabilecek Turizm Araştırmaları Enstitüsü ile daha kolay ve kalıcı çözümlere ulaşabilecektir.[/toggle]
[toggle title=’II. Akademik Turizm Eğitimi Arama Katılımcı Listesi’]
|
[/toggle]
[toggle title=’II. Akademik Turizm Eğitimi Arama Konferansının Ardından – Yeşim Coşar ve Özkan Tütüncü’] [/toggle]